02 lipca 2008 wpisana na Listę Produktów Tradycyjnych

Producent:
Zakład Przetwórstwa Mięsnego Mrozowski Kazimierz
ul. Graniczna 1
39-310 Radomyśl Wlk.
tel. 14 681 95 84

Charakterystyka: Kiełbasa o lekko pomarszczonej skórce. Długość pęta około 25 – 30 cm Średnica około 28-32 mm Waga w zależności o długości jelita od 1 kg do 3,5 kg. Konsystencja miękka, dobrze związana, struktura jednolita wynikająca ze sposobu rozdrobnienia i wymieszania składników mięsnych i przypraw aromatyczno - smakowych. Smak i zapach charakterystyczny dla świeżych surowców mięsnych i dodatków aromatyczno - smakowych. Barwa od jasnoróżowej do ciemnoczerwonej, na przekroju jasnoróżowa z występującym szaro-zielonym kółkiem wewnątrz.

Tradycja, pochodzenie oraz historia produktu:
Gmina Radomyśl Wielki leży w północno-zachodniej części województwa podkarpackiego i stanowi teren przygraniczny pomiędzy dwoma województwami: małopolskim i podkarpackim. Miasto otoczone jest dwunastoma wsiami. Miejsce to zaskakuje niepowtarzalnym klimatem historycznym, typowym dla dawnych galicyjskich miasteczek. Gmina zajmuje obszar 159.84 km2 na których zamieszkuje około 13 900 osób. Lokalizacja miasta nastąpiła w 1581 roku w wyniku starania kasztelana bieckiego Mikołaja Firleja.

Okoliczne wioski były ważnym elementem w rozwoju przetwórstwa mięsa wieprzowego. Rolnicy produkowali wyroby masarskie na własne potrzeby, na potrzeby rodzin mieszkających w okolicznych miastach, a także na handel. Sprzedaż prowadzona była między innymi podczas cotygodniowych targów. Z czasem konsumenci zaczęli coraz bardziej doceniać wyjątkową jakość wyrobów wędliniarskich z tego terenu.

Duże zapotrzebowanie na radomyskie wyroby i ich renoma stały się w latach 90 XX wieku jedną z przesłanek do powstania na terenie gminy kilkunastu zakładów przetwórstwa mięsnego, które sprzedają swoje wyroby w całym kraju i poza jego granicami. Pomimo zmieniającej się koniunktury gospodarczej, można dziś śmiało nazwać teren gminy Radomyśl Wielki „zagłębiem” wędliniarskim. Radomyśl powstał na gruntach wsi Dulcza i od tej miejscowości pochodzi nazwa kiełbasy wiejskiej dulczej. Sposób jej wytwarzania nie zmienił się od lat.

„Mięso mielono w ręcznych maszynkach, używając sitek o małych oczkach, można też było mięso drobno siekać. Mieszkańcy wsi preferowali wyroby tłuste, a więc dodawano słoninę, nie robiono tego przy wyrobach przeznaczonych do miasta. W blaszanych baliach mieszano ręcznie mięso i przyprawy (sól, pieprz, rozgnieciony czosnek), a następnie przy pomocy tzw. szprycy, czyli lejka blaszanego nakładanego na maszynkę, napełniano naturalne jelita. Pęta kiełbasy związywano na końcach sznurkiem i wieszano na kiju wędzarniczym, umieszczonym w wędzarni. Wędzenie odbywało się przy użyciu drewna olszowego i trwało do 4 godzin, następnie kiełbasa musiała wystygnąć. Do wyrobu kiełbasy używano mięsa świeżego….Kiełbasę sprzedawano przede wszystkim na jarmarkach”. (Wywiad etnograficzny na temat sposobu wyrobu kiełbasy wiejskiej z Piotrem Jaroszem- rzeźnikiem; informacje dotyczą okresu międzywojennego; Muzeum Kultury Ludowej w Kolbuszowej).

Aby nadać niepowtarzalny smak oraz aromat kiełbasie wiejskiej dulczej, przyprawy dodawano w odpowiednich proporcjach, co zapewniało pobudzenie zmysłów nawet najbardziej wymagających konsumentów. „Mięso przeznaczone do wyrobu kiełbas przyprawiano solą, pieprzem i zmiażdżonym czosnkiem. Początkowo wędzono je „w kominie” tj. pod kapami kuchennymi. Jako opału używa się do dziś drzewa olchowego lub wierzbowego, które – zdaniem tutejszych mieszkańców – „nadaje przyjemny zapach kiełbasom”. Czasem tez piekły je kobiety w piecach na warstwie słomy lub brytanach. Kiełbasy pieczone uchodziły za smaczniejsze.” (W. Gaj-Piotrowski; Kultura materialna ludu i z okolic Rozwadowa, Rzeszów 1975, s.181).

Metody produkcji kiełbasy wiejskiej dulczej, od 50 lat przekazywane z pokolenia na pokolenie, zostały zachowane do dnia dzisiejszego. Udoskonalono jedynie techniczną stronę procesu, poprzez zastosowanie nowoczesnych i bardziej wydajnych maszyn. Zmiany te nie mają wpływu na jakość końcową kiełbasy wiejskiej dulczej ani na jej walory smakowane.