Miesiące intensywnej pracy pracowników Departamentu Rolnictwa Urzędu Marszałkowskiego Województwa Podkarpackiego w połączeniu z determinacją kół gospodyń wiejskich, organizacji pozarządowych i przedsiębiorców sektora przetwórstwa rolno-spożywczego przyniosły efekty. 19 lipca br. wpis dwóch produktów z terenu gminy Kuryłówka chleba pszennego dąbrowickiego oraz pieroga z kaszy gryczanej dały nam bezdyskusyjne pierwszeństwo na Liście Produktów Tradycyjnych.


Chleb pszenny dąbrowicki to prostokątny, wypieczony bochenki chleba, o długości 20-25 cm długości i wysokość do 15 cm. Górna część skórki bochenka jest jasnobrązowa i gładka, a spód chropowaty.

Gmina Kuryłówka jest gminą typowo rolniczą, gdzie w przygotowywaniu codziennych potraw przez mieszkańców wykorzystywane są produkty z ich własnych gospodarstw. Popularnym produktem przygotowywanym przez mieszkańców jest chleb pszenny dąbrowicki. Jego receptura powstała podczas panującej w regionie biedy i dlatego, aby zwiększyć ilość wypiekanego chleba, dodawano do ciasta chlebowego relatywnie taniego składnika, jakim były gotowane ziemniaki. Dzięki takiemu zabiegowi chleb był pulchniejszy i dłużej zachowywał świeżość. Najpierw „należy ugotować ziemniaki w całości, odcedzić (ale nie wylewać wody z gotowania), podusić bardzo dokładnie, wlać wodę, dodać trochę zimnej wody, ewentualnie zamiast niej serwatkę lub kwaśne mleko.

Po rozmąceniu powstaje jednolita masa. W dzieżce rozpuszcza się zakwas pozostawiony z poprzedniego wyrobu ciasta, dodaje drożdże, masę ziemniaczaną, trochę mąki, całość miesza i pozostawia na noc w ciepłym miejscu do wyrośnięcia. Jest to rozczyn. Na drugi dzień rano dodaje się sól, olej, resztę mąki i wyrabia ręką tak długo, aż ciasto odstaje od ręki i ponownie zostawia do wyrośnięcia” (wywiad przeprowadzony z mieszańcami Dąbrowicy). Po wyrośnięciu ciasta formowane są bochenki. „Najstarszy sposób pieczenia chleba to formowanie bochenka w rękach, położenie na liściu kapusty i na łopacie, a z łopaty bezpośrednio na trzonie.

Później proporcje ciasta wkładało się do okrągłych, słomianych koszyczków i w nich ciasto rosło, a potem było przekładane na łopacie do pieca. W ostatnich latach najbardziej rozpowszechnione jest pieczenie w blaszkach. Za każdym razem, chleb przed włożeniem do pieca musi być posmarowany wodą, a ostatnio rozmąconym jajkiem (jak była bieda, nie było jajek do takich celów). Po upieczeniu chleb ma bardzo twardą skórkę, dlatego smaruje się go z wierzchu skórką słoniny i przykrywa jakąś płachtą, żeby „doszedł”. W ten sposób stygnie i robi się miękki” (wywiad przeprowadzony z mieszańcami Dąbrowicy). Przy przygotowywaniu chleba bardzo ważne jest zachowanie odpowiednich proporcji ziemniaków, nie może być ich za dużo, żeby nie zmieniły smaku chleba.


Pieróg z farszem z kaszy gryczanej pieczony na blasze. Jego prostokątny kształt uzależniony był od rozmiarów blachy, najczęściej 25-30 cm długości i około 10 cm wysokości. Smak i zapach typowy dla kaszy gryczanej.

Gmina Kuryłówka położona jest na prawym brzegu Sanu, na krańcach dawnej Puszczy Sandomierskiej. Teren ten charakteryzuje się znacznym potencjałem przyrodniczym i rolniczym. Produkty uprawiane na tych terenach to głównie zboża, w tym kasze, wykorzystywane do przyrządzania wielu potraw na bazie starych receptur. Jedną z takich potraw przygotowywanych na ww. terenie jest pieróg z kaszy gryczanej. Potrawa ta gościła na stołach w gminie Kuryłówka zazwyczaj w okresie różnych świąt, wesel, odpustów i innych uroczystości rodzinnych. Sposób przygotowania pieroga jest bardzo pracochłonny.

Najpierw „należy ugotować na miękko całe ziemniaki, dodać surową kaszę i wymieszać, odstawić w ciepłe miejsce, żeby kasza popękała i się zaparzyła. Widać, że jest zaparzona, kiedy robi się gruba i trochę bielsza. Potem dodaje się śmietanę, jaja, masło, ser, słoninę przesmażoną z cebulą na skwarki, doprawia solą i pieprzem. Masę przekłada się do blaszki wysmarowanej masłem i piecze trochę ponad 1,5 godziny w dość dobrze nagrzanym piekarniku, a dawniej w piecu chlebowym” (wywiad przeprowadzony z mieszkańcami Dąbrowicy). Pieróg z kaszy gryczanej może być przygotowywany zarówno z wierzchnią skórką jak i bez i spożywany na ciepło bądź na zimno. Przeważnie kroi się go na kromki podobnie jak chleb i zjada samego lub też z dodatkiem masła popijając herbatą lub kawą z mlekiem.