Grzaniec, napój alkoholowy, którego bazą jest zwykle czerwone wino, ze względu na koszt, był kiedyś dostępny jedynie dla najbogatszych warstw społeczeństwa. Teraz niemal każdy może delektować się jego smakiem.

Ci, którzy chcieliby przygotować grzańca samodzielnie, powinni zaopatrzyć się w wino, najlepiej czerwone półsłodkie, bądź półwytrawne. Jako baza dobrze sprawdzi się również miód pitny. Przyprawy, które dodadzą mu aromatu to m.in. cynamon, goździki, gałka muszkatołowa, imbir, wanilia czy kardamon. Amatorzy wyjątkowo słodkich smaków mogą dodać miód lub dosłodzić całość cukrem. Przyjemnego aromatu doda także plasterek pomarańczy lub skórka pomarańczowa. Wszystkie składniki należy podgrzać bardzo powoli do temperatury 60-80 C.

Grzaniec znany i ceniony był już w świecie starożytnym. Rzymianie przygotowywali grzańce z dodatkiem miodu i przypraw, wśród których były kłącze tataraku, imbir, trawa cytrynowa, liście laurowe, kardamon i pieprz. Wysoko ceniony był dodatek olejku różanego.

Z kolei w średniowiecznej Europie znany był hipokras – wino słodzone miodem lub cukrem z dodatkiem m.in. cynamonu, goździków, imbiru. Jego nazwa nawiązuje do imienia Hipokratesa, greckiego ojca medycyny. Napój ten był zalecany przez medyków jako środek na wzmocnienie, oczyszczenie organizmu i poprawę trawienia.

Od czasu średniowiecza w poszczególnych rejonach Europy wykształciły się różne wersje grzanych win, odbiegające nieco od siebie pod względem składu, sposobu przyrządzania i serwowania. Skandynawowie piją więc glogg, Brytyjczycy – mulled wine, a Niemcy i Austriacy – Glüwein. Polski grzaniec jest najbardziej podobny do tego ostatniego.

Najstarsze polskie źródła pisane, które mówią o tym napoju, to dzieła Marcina z Urzędowa, XVI-wiecznego zielarza, farmaceuty i lekarza. Zalecał on przygotowanie grzańca z domowego wina, z dodatkiem miodu, suszonych owoców (śliwek, jabłek, gruszek, tarki, głogu) oraz przypraw, wzmocnionego okowitą.